ไข้เลือดออก เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue virus) โดยมียุงลายเป็นพาหะ อาการที่พบมีความรุนแรงแตกต่างกัน ผู้ป่วยบางรายที่ได้รับเชื้ออาจไม่มีอาการหรือมีอาการเพียงเล็กน้อย แต่บางรายอาจมีอาการรุนแรง เกิดภาวะแทรกซ้อนจนช็อกและเสียชีวิตได้
ปัจจุบันยังไม่มีตัวยาที่ใช้สำหรับรักษาโรคนี้โดยเฉพาะ จึงทำได้เพียงเฝ้าดูและรักษาไปตามอาการ เช่น เช็ดตัว ให้ยาลดไข้ รวมถึงดูแลเรื่องอาหารการกิน บทความนี้จะพาไปดูกันว่าอาหารที่ผู้ป่วยไข้เลือดออกควรทาน และควรหลีกเลี่ยงมีอะไรบ้าง เพื่อเสริมภูมิต้านทานและช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวเร็วขึ้น
ป่วยเป็นไข้เลือดออก ควรกินอะไร?
การได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ และเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง สามารถต่อสู้กับเชื้อโรคได้ดี และฟื้นตัวได้เร็วขึ้น เมื่อเป็นไข้เลือดออกจึงควรกินอาหาร ดังนี้
ผู้ป่วยไข้เลือดออกควรรับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง โดยเฉพาะโปรตีนไขมันต่ำ ย่อยง่าย เช่น ไข่ต้ม เต้าหู้ เนื้อไก่ไม่ติดมัน เนื้อปลา เพราะโปรตีนทั้งจากสัตว์และพืชจะช่วยในการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ รวมถึงมีธาตุเหล็กที่มีส่วนช่วยรักษาระดับเฮโมโกลบิน และกระตุ้นการสร้างเกล็ดเลือด ทำให้ช่วยลดความเสี่ยงจากภาวะเสียเลือดที่อาจเกิดขึ้นระหว่างเป็นไข้เลือดออก [5]
ผลไม้และผักจะอุดมไปด้วยวิตามิน และแร่ธาตุ ซึ่งเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ควรเลือกรับประทานให้หลากหลาย เน้นผักใบเขียว และผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เช่น
- บรอกโคลี: มีวิตามิน K สูง ช่วยเสริมสร้างกลไกการแข็งตัวตามปกติของเลือด
- ปวยเล้ง: มีธาตุเหล็กและโฟเลตสูง ช่วยเสริมสร้างการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงที่แข็งแรง บรรเทาอาการอ่อนเพลีย ป้องกันภาวะโลหิตจาง
- ฟักทอง: อุดมด้วยวิตามินเอ ธาตุเหล็ก โพแทสเซียม สังกะสี และแมกนีเซียม ช่วยบำรุงเลือด กระตุ้นการสร้างเกล็ดเลือด
- ส้ม กีวี ฝรั่ง: อุดมด้วยวิตามินซี และสารต้านอนุมูลอิสระ มีคุณสมบัติในการต้านไวรัส เสริมการทำงานของภูมิคุ้มกัน และช่วยให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีขึ้น
ในช่วงที่เป็นไข้ผู้ป่วยมักจะเบื่ออาหาร จึงควรให้รับประทานอาหารอ่อนๆ ที่ย่อยง่าย สบายท้อง เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม แกงจืด ซุปผัก ข้าวโอ๊ต นมถั่วเหลือง จะช่วยให้ระบบย่อยอาหารไม่ต้องทำงานหนักจนเกินไป [2,3]
ผู้ป่วยไข้เลือดออกจะมีไข้สูง เหงื่อออกมาก ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำ อาจทำให้เกิดภาวะช็อกได้ จึงควรดื่มน้ำสะอาดมากๆ อย่างน้อย 8 - 10 แก้วต่อวัน จะช่วยขับล้างสารพิษ กำจัดเชื้อไวรัส ทำให้ระบบต่างๆ ของร่างกายทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ หรือเสริมด้วยน้ำผสมผงเกลือแร่ ในผู้ป่วยที่มีอาการอาเจียน และท้องเสียร่วมด้วย [1,3]
ป่วยเป็นไข้เลือดออก ควรเลี่ยงกินอะไร?
นอกจากอาหารที่ควรรับประทาน ก็มีอาหารบางประเภทที่ควรหลีกเลี่ยงด้วย เพื่อไม่ให้อาการแย่ลง เช่น
ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสจัดมากๆ เช่น เปรี้ยวจัด เผ็ดจัด เค็มจัด เพราะจะไปกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งกรดออกมามาก ทำให้กระเพาะอาหารระคายเคือง หรือเกิดอาการกรดไหลย้อน [5]
ผู้ป่วยไข้เลือดออกเสี่ยงต่อการมีเลือดออกผิดปกติในทางเดินอาหาร จึงไม่ควรรับประทานอาหารที่มีสีแดง หรือสีดำ เช่น บีทรูท บลูเบอร์รี แก้วมังกรสีแดง สาหร่ายทะเล ดาร์กช็อกโกแลต งาดำ เพื่อหลีกเลี่ยงการสับสนระหว่างสีของเลือดกับอาหาร เวลาที่ผู้ป่วยอาเจียน หรือขับถ่าย จะสามารถระบุได้อย่างถูกต้องว่ามีเลือดออกในกระเพาะอาหารหรือไม่ [1,5]
ผู้ป่วยไข้เลือดออกมักมีระดับเกล็ดเลือดต่ำ หากเลือดออกจะหยุดไหลยาก จึงควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีลักษณะกรอบแข็ง เพราะอาจทำให้เกิดเลือดออกตามไรฟัน รวมถึงหลีกเลี่ยงอาหารทอดกรอบที่มีไขมันสูง เนื่องจากเป็นอาหารที่ย่อยยาก อาจทำให้เกิดอาการท้องอืดหรือคลื่นไส้ได้ [6]
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนสูง เช่น กาแฟ ชาเขียว ชานมไข่มุก น้ำอัดลม ก็ควรหลีกเลี่ยงเช่นกัน เพราะแอลกอฮอล์และคาเฟอีนมีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะ ทำให้ผู้ป่วยเสียน้ำมากขึ้น [6,7]
หากอยากดื่มน้ำชนิดอื่นที่ไม่ใช่น้ำเปล่า ควรเลือกเป็นน้ำมะพร้าว ที่มีวิตามินและแร่ธาตุสูง หรือชาสมุนไพรที่ไม่มีคาเฟอีน เช่น ชาขิง ชาคาโมมายล์ ชาเปปเปอร์มินต์ จะช่วยให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลาย และนอนหลับสบายขึ้น [6,7]
ที่มาของข้อมูล:
- โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์: “ไข้เลือดออก อันตรายใกล้ตัวที่คุณต้องรู้”.
- โรงพยาบาลวัฒนา: “โรคไข้เลือดออก”.
- โรงพยาบาลรามคำแหง: “โรคไข้เลือดออก โรคระบาดที่เกิดได้จากมุมอับของตัวบ้าน”.
- กรมอนามัย: “10 ผักและผลไม้ที่มีวิตามินซีสูงที่สุด”.
- ศูนย์บริการสาธารณสุข 42 ถนอม ทองสิมา: “ไข้เลือดออก”.
- โรงพยาบาลพีเอ็มจี: “เป็นไข้ห้ามกินอะไร รวมของแสลงที่ควรงดเมื่อมีไข้”.
- Ramkrishna CARE Hospitals: “Dengue Diet: What Foods to Eat and What to Avoid”.
“ข้อมูลในเอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นสำหรับประชาชนเป็นการทั่วไปโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการให้ข้อมูลเท่านั้น ข้อมูลนี้ไม่ควรถูกนำไปใช้เพื่อวินิจฉัยหรือรักษาปัญหาสุขภาพหรือโรคใด ๆ การให้ข้อมูลดังกล่าวนี้ไม่มีวัตถุประสงค์เป็นการทดแทนการปรึกษากับผู้ให้บริการทางการแพทย์ โปรดปรึกษาผู้ให้บริการทางการแพทย์ของท่านสำหรับคำแนะนำเพิ่มเติม”
C-ANPROM/TH/DENV/0769: MAY 2025