การตรวจฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) บอกอะไรเกี่ยวกับความเครียดได้บ้าง
การตรวจระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) เป็นการประเมินการทำงานของต่อมหมวกไตและระบบประสาทอัตโนมัติที่เกี่ยวข้องกับการตอบสนองต่อความเครียดค่ะ คอร์ติซอลเป็นฮอร์โมนที่ร่างกายหลั่งออกมาเมื่อต้องเผชิญกับสถานการณ์กดดัน ช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด ควบคุมความดันโลหิต และปรับสมดุลพลังงานเพื่อให้ร่างกายพร้อมต่อสู้หรือหลีกเลี่ยงอันตรายค่ะ
สิ่งที่การตรวจคอร์ติซอลสามารถบอกได้เกี่ยวกับความเครียด ได้แก่
- ระดับคอร์ติซอลสูงกว่าปกติ: อาจเกิดจากภาวะเครียดเรื้อรัง, โรคคุชชิง (Cushing’s syndrome), ภาวะซึมเศร้าบางชนิด, การใช้ยาสเตียรอยด์, หรือการอักเสบ/ติดเชื้อในร่างกายค่ะ
- ระดับคอร์ติซอลต่ำกว่าปกติ: อาจเกี่ยวข้องกับภาวะต่อมหมวกไตล้าหรือบกพร่อง (Adrenal insufficiency), โรคแอดดิสัน (Addison’s disease), หรือระบบการหลั่งฮอร์โมนผิดปกติค่ะ
- ความแตกต่างตามช่วงเวลา: ปกติคอร์ติซอลจะสูงสุดในตอนเช้า และต่ำสุดในตอนกลางคืน หากรูปแบบนี้ผิดไป อาจบ่งถึงความผิดปกติของจังหวะชีวภาพ (Circadian rhythm) หรือผลกระทบจากความเครียดเรื้อรังค่ะ
อย่างไรก็ตาม คอร์ติซอลไม่ได้ใช้วัดความเครียดโดยตรงเพียงอย่างเดียว แต่ควรพิจารณาร่วมกับประวัติ อาการทางคลินิก และการตรวจอื่นๆ เช่น ความดันโลหิต ระดับน้ำตาล และฮอร์โมนอื่นๆ เพื่อให้ได้ภาพรวมที่แม่นยำค่ะ การวัดคอร์ติซอลอาจใช้เลือด ปัสสาวะ หรือปริมาณน้ำลาย และควรวัดในช่วงเวลาที่เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลที่สะท้อนสภาพจริงมากที่สุดค่ะ