ถ้าท้องผูกเรื้อรัง ควรลองใช้ยาระบายแบบไหนก่อน
ถ้าท้องผูกเรื้อรัง แนะนำให้เริ่มจากการปรับพฤติกรรมและใช้ยาระบายที่ออกฤทธิ์อ่อนก่อน เพื่อให้ร่างกายค่อย ๆ ปรับตัวและลดความเสี่ยงของการพึ่งพายาระบายค่ะ โดยลำดับที่ควรพิจารณามีดังนี้
- ยาระบายเพิ่มปริมาณกากอาหาร (Bulk-forming laxatives) เช่น psyllium husk, methylcellulose, polycarbophil ยากลุ่มนี้จะดูดซับน้ำและทำให้อุจจาระนุ่มขึ้น เหมาะสำหรับใช้ระยะยาว และต้องดื่มน้ำมากพอควบคู่กันค่ะ
- ยาระบายเพิ่มความชุ่มชื้นในอุจจาระ (Stool softeners) เช่น docusate sodium เหมาะกับคนที่อุจจาระแข็งและเจ็บเวลาถ่าย ทำหน้าที่คล้ายการหล่อลื่นอุจจาระค่ะ
- ยาระบายออสโมติก (Osmotic laxatives) เช่น lactulose, polyethylene glycol (PEG) ช่วยดึงน้ำเข้าลำไส้ ทำให้อุจจาระนิ่มและถ่ายง่าย เหมาะกับการใช้ต่อเนื่องในบางรายที่ปรับพฤติกรรมแล้วยังไม่ดีขึ้นค่ะ
สำหรับอาการท้องผูกเรื้อรัง ควรเริ่มจากกลุ่ม bulk-forming ก่อน เพราะปลอดภัยและเลียนแบบการทำงานตามธรรมชาติของลำไส้ ถ้าไม่ดีขึ้นค่อยเพิ่มยาระบายชนิดอื่นตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรค่ะ นอกจากนี้ควรปรับพฤติกรรมควบคู่ เช่น ดื่มน้ำให้เพียงพอ (อย่างน้อย 1.5-2 ลิตรต่อวัน), รับประทานผักผลไม้เพิ่มไฟเบอร์, ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และฝึกขับถ่ายเป็นเวลา เพื่อช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดีขึ้นค่ะ
ควรหลีกเลี่ยงการใช้ ยาระบายกระตุ้น (Stimulant laxatives) เช่น senna หรือ bisacodyl เป็นตัวเลือกแรก เพราะอาจทำให้ลำไส้เคยชินและขาดประสิทธิภาพเมื่อใช้ระยะยาวได้ ยกเว้นใช้ในกรณีเฉพาะหรือใต้การดูแลของแพทย์ค่ะ หากอาการยังไม่ดีขึ้นแม้ใช้ยาระบายอย่างเหมาะสม อาจต้องตรวจหาสาเหตุอื่น เช่น ภาวะลำไส้แปรปรวน, ไทรอยด์ทำงานต่ำ หรือโรคเรื้อรังอื่น ๆ ค่ะ